in Nauka XXI wieku, Podkast |

GMO

Prof. dr hab. Paweł Golik – biolog molekularny, Uniwersytet Warszawski, Antropozoologia, Laboratorium „Na styku natury u kultury”

Linki:

Patroni

Do grona patronów dołączył anonimowy patron.

Lista patronów wspierających audycję

Agata Kicia, Tomasz Zadański, Sebastian Bysiak, Jakub Mamelski, Miłosz Pracowity, Piotr Prochenka, Andrzej Lach, Łukasz Wołowiec, Paweł Dempc, Michał Tomana, Daniel Świrski, Marcin Stanclik, Przemysław Śmiejek, Kryszna Kirtan, Marian Kozielski, Mariusz Mi, Karol Wezik, Joanna Pszenicyn, Bartłomiej B, Grzegorz Maciazek, Dorota Kozielska, Joanna J., Mateusz Pawlicki, Michał Gajewski, Tomasz Duda, Konrad Smollak i dwóch patronów anonimowych

Aby zostać patronem kliknij tutaj

Automatyczna transkrypcja

bez korekty (jeśli chcesz pomóc z korektą i redakcją tekstu zgłoś się)

Przed mikrofonem Borys Kozielski Witam serdecznie w kolejnej audycji nauka 21 wieku dzisiaj mamy temat które No nie schodzi od wielu lat z czołówek gazet z różnych opracowań naukowych jest tematem rozmów wśród znajomych a kiedyś Jeszcze nie tak dawno temu budził wielkie nadzieje czyli jest to temat żywności genetycznie modyfikowanej i zaprosiłem do studia pana profesora doktora habilitowanego Pawła golika Dzień dobry Kiedy państwo pan profesor jest biologiem molekularnym tak biologii molekularnej biologiem ewolucyjnym tak wykłada pan na Uniwersytecie Warszawskim Uniwersytecie Warszawskim na wyjdzie Ale biologii a także na wydziale artes liberales i na kiedy też na kierunku antropozoologia ale głównie na wydziale biologii No właśnie jest jeszcze wannę twórcą Czy udziela się pan w laboratorium na styku natury i kultury tak to jest taki interdyscyplinarny projekt łączący nauki przyrodnicze z humanistycznymi uważam że bardzo niefortunne jest wydzielanie różnych specjalności różnych dyscyplin uważam że wiele twórczego może się dziać właśnie na styk głównych podejść podejść typowych dla nauk przyrodniczych podejdź typowych dla na gumę mistycznych dla Nauk Społecznych to można wiele ciekawych rzeczy dokonanie to już myślę że słuchacze mojej audycji też to Zaczynają dostrzegać że ten 21 wiek to jest taki wiek właśnie interdyscyplinarnej nauki łączenia różnych nauk i i to bardzo ciekawe też czym pan się zajmuje tutaj ale dzisiaj no konkretnie będziemy rozmawiać o genetycznie modyfikowanych organizmach bo tak to się chyba dokładnie nazywa tak taka jest Taka jest nazwa oficjalna chociaż oczywiście nazwa Ta nie jest nie jest do końca ścisła i jeszcze nawiązując do tego wprowadzenia to jest właśnie Doskonały przykład tego jak bardzo ważny jest ten styk wiedzy o społeczeństwie z naukami przyrodniczymi bo cała nieszczęsna bardzo nie dyskusja i kwestia sprzeciwu wobec tego to jest według mnie głównie defekty związane z komunikacją z niezrozumieniem intencji pomiędzy przedstawicielami nauk przyrodniczych dla których pewne rzeczy są oczywiste i a z drugiej strony przedstawicielami No szerokich szerokich grup społecznych których niepokoję nie zostały należycie wyjaśnione odpowiednio wcześniej teraz za było to już bardzo ale to bardzo daleko tak Czyli naukowcy przekonują się jak ważny jest komunikat tak jak ważny jest komunikat i No jak ważne są słowa które w tym komunikacie padają bo one mogą wzbudzić negatywne emocje zupełnie Wydawałoby się w sytuacjach które które nie powinny takich emocji wzbudzić no Ale wróćmy do samego początku bo badania genetyczne genetycznie modyfikowanej żywności No trwają już od ja bym powiedział że od wieków dlatego że rozpoczęły się rzeczywiście w zeszłym stuleciu dlatego że pieprzy byłby modyfikacji genetycznej organizmów to były lata 70 z tym że to były prace eksperymentalne No tak ale jeszcze co wcześniej dlatego że bo mówię No już taki o instrumentach może i zalety tutaj to jest właśnie to czego tak naprawdę powinniśmy zacząć że ten termin Organizmy modyfikowane genetycznie jest bardzo ale to bardzo nieprecyzyjny bo gdyby go rozumie słownik jako organizmy których geny których genomy zostały zmienione przez intencje człowieka tak aby dopasować je do naszych celów to tutaj należałoby się cofnąć tak naprawdę o jakieś 20000 lat dlatego że Proszę spojrzeć na otaczające nas psy pekinczyki jamniki ratlerki i tak dalej I pomyśleć co my zrobiliśmy z genomem Wilka to jest państwa zmiana genetyczna tyle że dla naszych celów zmieniliśmy to zwierzę w sposób taki w jakim w naturze nigdy by nigdy by nie zaszedł w naturze pekińczyk nigdy by nie wyewoluował podobno to samo dotyczy praktycznie wszystkich organizmów i roślinnych i zwierzęcych wykorzystywanych przez nas w rolnictwie zboża takie jak pszenica kukurydza gdzie prześlę z ono całą te historie od dzikiego przodka zwanego teosinte który rośnie w Ameryce Środkowej po po współczesne odmiany kukurydzy pszenica która miała co najmniej troje różnych rodziców jest składanka genomów co najmniej trzech różnych gatunków węży to też tak masz a nie możemy tutaj niestety przez ograniczenia medium pokazać i obrazka ale każdy może sobie spróbować znaleźć Jak wyglądał dziki przodek takich roślin jak kapusta brukselka Czy kalafior brassica oleracea po polsku na roślina nazywa się brzoski Zapewniam państwowe w niczym nie przypomina tego co na półkach znajdujemy na kalafior to było piękne kwiaty z tego czasu prawda To wszystko są to wszystko są zmiany później zmieniały się tylko sposoby wprowadzania tych z tych zmian już setki lat przed naszą erą wiadomo było że Chodzi tutaj o ukrzyżowanie odpowiednich rodziców i stosowano na przykład sztuczne zapylanie przez przenoszenie pyłku z jednej wybranej rośliny na inną Albo szczepienie czyli zakładanie gałązki w do drzewa na przykład tak to nie jest tutaj trwała zmiana zmiana genetyczna ale za ten to też stosować hybrydyzacje czyli tworzenie mieszańców pomiędzy gatunkami które w naturze się nie krzyżują truskawki na które wszyscy ten czekamy z natężeniem to co mówi tak tylko to co to są hybrydy dwóch gatunków bo ziomek które rosną w zupełnie innych częściach świata jedna pochodzi ze wschodniego wybrzeża Ameryki Północnej druga pochodzi z Ameryki Południowej wyhodowane zostały przez Ogrodników francuskich więc podobnie wszystkie owoce cytrusowe które zjadamy a przynajmniej większość to też są nie występujące w naturze hybrydy potem już w 20 wieku zaczęto Stosować metody już takie bardziej technologiczne kiedy zauważono że pewne czynniki gi wpływają na gęstość zachodzenia zmian genetycznych na częstość mutacji tymi czynnikami jest na przykład promieniowanie tak nie promieniowanie rentgenowskie czy promienie gamma albo niektóre odczynniki chemiczne i zaczęto traktować nasiona roślin tego typu czynnikami mutagennymi głównie naświetlający promieniowaniem wprowadzają w ten sposób losowy zmiany w genach i patrząc co wyrośnie w tej chwili jest kilka tysięcy gatunków roślin uprawnych z tego około 1000 jadalnych bo bardzo dużą część tutaj stanowią rośliny ozdobne które zostały w ten sposób uzyskane na przykład taka coś co każdy z nas w sklepie spotyka i jada ty tej czerwonej tak zwanej Rubinowej odmiany to jest odmiana która została wyhodowana przez napromieniowanie tak czyli przez mutacje uzyskaną za pomocą za pomocą promieniowania natomiast to co się zaczęło dziać w latach siedemdziesiątych początkowo eksperymentalnie a pod koniec lat osiemdziesiątych już na roślinach a od mniej więcej połowy lat 90 na roślinach uprawnych które trafia zaczęły trafiać do był dobiegł komercyjnego Czyli też tutaj mamy już prawie 30 lat tego to nie jest taka bardzo nowa technologia jak na tempo rozwoju biologii to metody precyzyjnej manipulacji pojedynczymi genami Czyli to co nazywamy inżynieria No albo tłumacząc dosłownie określenie angielskiej kombinat DNA rekombinacja DNA in vitro czyli manipulacją DNA in vitro gdzie wprowadzamy zmiany w wybranym Genie do tego Oczywiście trzeba rozumieć że geny są zbudowane z dna Co wiemy mniej więcej od połowy 20 wieku w jaki sposób geny działają To wszystko to jest wielki rozkwit tego 2:00 bo w drugiej połowie 20 wieku trwający Zresztą postęp tych badań do do dzisiaj i właśnie metody są przedmiotem dyskusji Nie sama idea tego że możemy zmieniać dostosowywać do dla naszych potrzeb No to organizmy od 20000 lat i też można tutaj na gruncie filozofii na gruncie jakieś bardzo głębokie i takiej ekologicznej etyki zastanawiać się na ile jest to uprawnione na ile my mamy prawo ingerować w genomy takich zwierząt jak Wilki Czy przy różnych gatunków traw ale jakby na zadawanie tego pytania od strony praktycznej to jest już jakieś 20000 lat za późno W przypadku psów A jakieś 10000 lat Kiedy mówimy o roślinach Uprawna Tak to prawda ale coś jest takim razie nie stało no bo to są kolejne badania naukowe kolejne rzeczy które robimy z tą żywnością opierając się na tym no co co umiemy zrobić bo kiedyś u mieliśmy tylko krzyżować różne tam właśnie tak jak pan mówił albo zwierzęta albo rośliny w jakiś sposób selekcjonować a w tej chwili mamy troszeczkę bardziej precyzyjne narzędzia czyli znacznie bardziej precyzyjne dlatego że jeżeli otrzymujemy rośliny zmodyfikowane przez działanie promieniowania to nie wiemy w ilu genach z kilkudziesięciu tysięcy zaszła zmiana i jaka to jest zmiana kiedy działamy działamy metodami inżynierii genetycznej wiemy dokładnie jaka to jest zmiana i w jakim miejscu teraz od kilku lat jeszcze od mniej więcej czterech lat pojawiły się nowe techniki techniki tak zwanego redagowania genomu gdzie nie trzeba robić tego co było potrzebne wcześniej wcześniej tradycyjne inżynierii genetycznej trzeba było takich gen wyizolować z komórek zmodyfikować go w probówce i wprowadzić z powrotem tej chwili możemy to robić na miejscu w komórce za pomocą odpowiednich narzędzi to jest tak zwane redagowanie genomu to wiele osób słyszało o technice crispr cas9 Która właśnie jest podstawą tych metod w tej chwili bardzo bardzo intensywnie rozwijanych które stanowią taką nową generację tych tych tych modyfikacji Może potem Porozmawiamy jeszcze o tym co nowego one wniosły bo to też tutaj do tej dyskusji jest ciekawy ale to w jednej komórce jak zmienimy No to przecież roślina się nie zmieni tak no bo co to jest jedna komórka a Która roślina ma kilka milionów ale w przypadku roślin akurat po pierwsze bo w na stosunkowo łatwo od hodować rośliny pojedynczych komórek w przypadku zwierząt też się to daje mówimy tutaj tani u prawda na podstawie komórek somatycznych jak przy wypadku słynnej owcy Dolly i wielu innych doświadczalnych zwierząt na których potem to to przeprowadzono natomiast u roślin jest to jest to po prostu łatwiejsze u zwierząt też się da bo możemy modyfikować komórki zarodkowe wszczepiać je z powrotem do zarodka te techniki manipulacji takiej embriologiczne i istnieją już od od jakiegoś czasu i są są dosyć dobrze rozwinięte Rozumiem że te wszystkie działania czyli ta inżynieria powiedzmy genetyczne w stosunku do roślin rozwinęła się dlatego że ciągle było nam mało to znaczy ciągle te rośliny No były nieodporne na na jakieś pasożyty na jakiejś choroby i i i i ta modyfikacja miała na celu usunięcie tych wat tych roślin tak cele modyfikacji są bardzo są bardzo różne bo są zależne od konkretnej modyfikacji tutaj może takim niezbyt szczęśliwym tu by powiedzieć zbiegiem okoliczności ale niezbyt może dobrze przemyślanym jeżeli chodzi właśnie o konsekwencje z odbioru społecznego tego wszystkiego było to że jednymi z pierwszych modyfikowanych genetycznie rośnie chociaż nie pierwszymi ale pierwszymi stosowanymi na skalę masową były rośliny które uzyskały odporność na jeden wybrany środek ochrony roślin herbicyd to oczywiście pojawiła się dyskusja Czy to nie jest uzależnienie się od producenta jednego herbicydy i tak dalej to nie jest takie takie proste i takie oczywiste ten środek ochrony roślin osławiony glifosat jest w porównaniu z innymi środkami ochrony roślin nie aż tak bardzo szkodliwy ale to nie jest jedyny możliwy cel modyfikacji dlatego że Można modyfikować właściwości smakowe pierwsze w ogóle byłby były prowadzone na pomidorach i były to pomidory które nie ulegały psuciu się w transporcie bo problem z pomidorami jest taki że dojrzały pomidor jest niesłychanie delikatny taki prawda prosto z krzaka dojrzały piękny nie da się przewieźć i masowo sprzedawać w sklepie w związku z tym w masowym handlu przewozi się pomidory niedojrzałe które dojrzewa ją potem dopiero w sklepowych odpowiedzą magazynach tak ale chyba to oczywiście niekorzystnie odbija się na ich walorach smakowych bo taki który dojrzewał w słońcu na krzaku będzie po prostu znacznie lepszy i to była modyfikacja która miała na celu zahamowanie tego procesu rozkładu tak aby tak jest dojrzały na krzaku mógł być spokojnie przewozony i sprzedawany i to był początkowo to były w czas na lata 70 ogromny sukces głównie taki wizerunkowy po te pomidory ustawiały się kolejki i mimo że było to wstanę w Stanach Zjednoczonych dla nas Polaków zwłaszcza pewnej starszej generacji to jest rzecz pamięta na natomiast dla Amerykanów kompletna egzotyka były z zapisy na te pomidory i ogień Ania że nie można było kupić więcej niż ileś tam czy obieramy naraz wydaje się sukces ale nie do końca sukces komercyjny dlatego że ta firma która to wprowadziła doskonale znała się na inżynierii genetycznej troszkę słabiej na pomidorach oni chcieli je uprawiać bardziej masowo w Meksyku a wybrali akurat taką odmiany która w Meksyku rośnie słabo w związku z tym to nie poszło Natomiast ta modyfikowana genetycznie soja odporna na herbicyd udała się bardzo dobrze ale poszła za tym zła Sława właśnie tego monopolu uzależnienia od konkretnego środka ochrony roślin i wiele osób kiedy myśli o GMO od razu im przychodzi do głowy i posag i firma Monsanto i to jest takie skojarzenie które się i które jest błędne bo to nie jest wcale jedyna tego typu modyfikacja są na przykład takie modyfikacje dzięki którym rośliny stają się odporniejsze na szkodniki głównie na owady i to chroni się w ten sposób rośliny przed owadami w sposób możliwie najbardziej przyjazny dla środowiska dlatego że w różnego rodzaju uprawach kiedy mamy do czynienia ze szkodnikami to są zasadniczo dwie możliwości Albo opryski chemiczne albo właśnie ta modyfikacja genetyczna oczywiście można myśleć o jakiejś takiej forma kulturze holowniczy 100 ekologicznej Ale to nie na dużą skalę i nie w każdym nie w każdym klimacie i nie dla każdej rośliny bardzo drogo tak nas i teraz takie środki chemiczne zawsze będą nie do końca wybiórcze nie do końca selektywne prawda taki oprysk może zabić też owady których zabić nieforemny na przykład na przykład zapylacze przełykowy tak no wiadomo to jest świadomy rolnik powinien opryskiwać wieczorem albo rano a najlepiej w nocy kiedy Pszczoły nie latają ale niektórym się nie chce Robią to w środku dnia i wtedy i wtedy i wtedy i wtedy owady padają Natomiast w tym przypadku zmodyfikowaną genetycznie rośliny w ten sposób że produkują one białko pochodzące z pewnych bakterii bakteria się nazywa bacillus thuringiensis i występuje powszechnie w glebie pełno wszędzie jej pełno w glebie w naszym klimacie i Ta bakteria produkuje białko które jest toksyczne dla owadów dla ludzi jest ono czy w ogóle dla zwierząt dla kręgowców jest ono absolutnie nie szkodliwe I absolutnie obojętne dla owadów to jest toksyczne ale musi się znaleźć w przewodzie pokarmowym owada w związku z tym będzie dotykał o tylko te owady które zjadają te rośliny natomiast nie będzie dotykał na przykład takich owadów które tylko na nich przy siadają które są w okolicy tego pola one będą zupełnie zupełnie nie dotknięte To musi się znaleźć w przewodzie pokarmowym opada żeby zadziałało nie ma bardziej wybiórczego bardziej tego sposobu i to jest to jest ogromny sukces w Europie w tej chwili uprawia się taką kukurydzę natomiast Oprócz tego są na świecie ogromne obszary uprawy bawełny tego typu Jeżeli ktoś z nas ma na sobie coś bawełnianego A prawie każdy ma to jest duże prawdopodobieństwo wystąpienia albo z Chin No to najprawdopodobniej to jest bawełna właśnie z taką modyfikacją jeżeli chodzi o rośliny jadalne to obok kukurydzy takim ogromnym sukcesem był program z modyfikacji bakłażanów uprawianych w Bangladeszu tam jest to jedno z głównych Jedna z głównych upraw a w tamtejszym klim macie problem tych szkodników owadzich jest ogromny tam w jednym sezonie trzeba stosować do stu kilkudziesięciu oprysków Co oznacza że co najmniej raz dziennie albo dwa razy dziennie musieli musieli to pryskać w przypadku zastosowania tych odmian zmodyfikowanych ilość używanej chemii spadła drastycznie i w związku z tym są jest to i przyjaźnisz e ekonomicznie dla tych Hodowców A to nie są wielkie jakieś uprawy przemysłowe tylko on to są najczęściej rodzinne gospodarstwa tam stosunkowo jak wiemy ubodzy ludzie badania prowadzone to znowu wchodzimy na na grunt badań interdyscyplinarnych badania prowadzone przez specjalistów od ekonomii rolnictwa pokazały że średnie dochody tych ludzi wzrosły kilkukrotnie Dzięki dzięki właśnie wprowadzeniu tego przy czym tutaj też się złożyło na to kilka czynników to był projekt który Zaangażował się tamtejszy rząd tworząc Instytut badawczy który te technologie przy wsparciu Zresztą uczelni zagranicznych głównie amerykańskiego uniwersytetu Kornel właśnie ze wsparciem rządowym tworzył na zasadach niekomercyjnych to jesteśmy w Wiki radiu związku z tym zasada zasady otwartego źródła i otwartego dostępu są co nam bardzo bliskie i właśnie to jest przykład że jeżeli tego typu technologie sprowadza się na tej zasadzie to te wszystkie słuszne zresztą obawy które mają Niektórzy przeciwnicy GMO właśnie za komercjalizację o uzależnianie naszego naszej żywności i naszego rolnictwa od wielkich międzynarodowych korporacji po takich ponad narodowych które mają politycznie większą siłę niż piękną żonę dół to te obawy właśnie mogą być rozwijane tym że można te technologie też stosować uwalniać i stosować niekomercyjne i to można by się zastanawiać czy bardzo ostre zakazy i sprzeciwy przeciw GMO takie jakie mamy w Europie paradoksalnie nie sprzyjają tym monopolistą bo oni już mają te technologie oni mają prawników którzy mogą mogą stosować lobbing oni mogą sobie pozwolić na to że jeżeli za każemy uprawy tego w Europie to przeniosą się z tym do Argentyny do Ameryki Północnej czy to Chiny Chiny to wyrastają na potęgę w tej w tej dziedzinie więc być może właśnie Dobrym sposobem na moim zdaniem słuszną walkę z tym w wyznaczonym do granicy innym kapitalizmem był Oby nie zwalczanie tej technologii tylko moje wspieranie jej w formach formach niekomercyjnych Obecnie jest to możliwe trzeba pamiętać że ten ruch sprzeciwu wobec mo urodził się w połowie lat 90 kiedy to była technologia bardzo nowa Każda nowa technologia jest odejściem a lokata maszyna parowa też budziła sprzed tak ale to jeszcze był ten problem że była to technologia bardzo droga na początku więc rzeczywiście mogły sobie na to pozwolić największe instytuty i uczelnie światowe we współpracy z potężnym kapitałem Ale obecnie to się coraz bardziej demokratyzmu je iw tej chwili tego typu organizmy może uzyskać się nie jedna ale wiele uczelni powiedzmy polskich Uniwersytet Warszawski Red GG w Unii w Poznaniu Wrocławiu sku Krakowie Lubinie bez większego problemu mogłyby to uzyskać równie dobrze może to uzyskać uniwersytety Instytut badawczy w jednym z krajów Afryki i Azji południowo-wschodniej po prostu ta technologia na tyle się rozpowszechniła na tyle staniała A kiedy wchodzą te narzędzia nowej generacji te narzędzia redagowania genomu tutaj To się staje jeszcze prostsze Dlatego że jedną z barier w tej klasycznej inżynierii genetycznej TT 20 30 lat było to że metody modyfikacji genów konkretne techniczne szczegóły nie idę ale konkretne szczegóły techniczne trzeba było dostosowywać do każdego gatunku rośliny to co działa wanna kukurydzy nie zadziałało Radom cena pszenicy to co dobrze działało na tytoniu nie zadziałało za dobrze na ziemniaku tak to wszystko trzeba było bardzo starannie optymalizować techniki redagowanie genomu są znacznie bardziej uniwersalne w związku z tym możemy na przykład wprowadzać jakąś określoną cechę jakąś modyfikacje do tysięcy różnych odmian bo to też jest obawa że być może lokalne odmiany bioróżnorodność lokalnych odmian które Są naszym skarbem który który powinniśmy chronić zostaną zastąpione jakimiś uje jakąś ujednolicono jedną komercyjną odmianą nie obecnie nie musi tak być samej kukurydzy z tą cechą BT tą pozwalającą na bez opryskowe zwalczanie szkodliwych owadów jest kilkaset różnych odmian jeżeli chodzi o bawełnę to to już dochodzi do tysiąca różnych Odmian w związku z tym można sobie spokojnie wprowadzać wprowadzanie tych modyfikacji do odmian lokalnych tych bakłażanów Bangladeszu też jest koło 20 czy 30 różnych odmian często nie przypominających tego co my znamy ze sklepu ani pierwotne założenia żeby walczyć z głodem jak gdyby tutaj widać że zaczynają się realizować tak bo w tych najbiedniejszych społeczeństwa właśnie to zaczyna działać Tak oczywiście to nie jest takie proste bo hasło walka z głodem kryje za sobą rzeczy i niesłychanie skomplikowane jak choćby globalne nierówności jak choćby to że bogata Europa czy też Ameryka Północna ogólnie globalna północ ma nadmiar żywności i która w dużej części się marynuje Natomiast wiele krajów tego tak zwanego globalnego południa wypiliście Cierpi głód który dotyka skali globu miliardów ludzi i to nie jest problem tylko i wyłącznie technologii ale też jest to głównie problem geopolityczny Powiedziałbym bo nawet nie polityczny na skale poszczególnych państw tylko na skale w ogóle tego jak jak nasza planeta jest to jest urządzona I tutaj Bardzo byłbym ostrożny przed traktowaniem jakiejkolwiek technologii tym inżynierii genetycznej jako takiego złotego środka NaCl magicznego pocisku który nam ten problem natychmiast w wycelowany sposób tak by rozwiąże tak by się chciało ale i stąd w Wielu naukowców ma pokusę przedstawiania tego w ten sposób co jest błędem dlatego że potem nie spełnienie tych obietnic to rozczarowanie i powoduje zniechęcenie do nauki i odwrót od nauki ale na pewno jest to jakiś element tego Zwłaszcza właśnie w tych krajach które cierpią na niedobory zasobów tutaj na przykład wiedząc o tym jak Groźne są trwające obecnie zmiany klimatyczne jak bardzo grozi nam w skali globalnej skali naszego kraju zresztą też to choćby nawet widać susza to w tym momencie opracowywanie roślin wymagających użycia mniejszej ilości wody będzie będzie miało znaczenie i tutaj inżynieria genetyczna też stara się stara się pomagać mogą być też sytuacje kiedy zmodyfikowane rośliny pomagają walczyć z problemami zdrowotnymi to jest słynny przypadek złotego ryżu który dopiero teraz wchodzi do badań i dlatego że byłby jego wprowadzenie były bardzo długo hamowane przez różnego rodzaju aktywistów gdzie ten ryż produkuje prowitaminę a który której niedobór jest przyczyną bardzo groźne i nawet dla życia ślepoty dziecięcej która dotyka setki tysięcy Dzieci w krajach Azji południowo-wschodniej gdzie ten jest podstawą diety i to bez globalnej zmiany obrazu ekonomii świata nie możemy tym ludziom powiedzieć No dobrze to jedźcie Marchewkę albo świeże warzywa po prostu dlatego że że ich na to nie stać tam tam przysłowiowa miska ryżu to jest rzeczywiście cały czasami dzienny posiłek jeżeli ta miska ryżu będzie zawierała więcej witaminy A a dzięki inżynierii genetycznej to jest możliwe i to i to uzyskano to to rzeczywiście może bardzo wiele zmienić myśli się o roślinach które mogą pomagać podawać szczepionki doustne ale też i kwestia walki z chorobami roślin z chorobami wirusowymi były już tego typu przypadki na Hawajach jedną z głównych upraw znowu dla nas egzotyka ale dla ludzi tam mieszkających jedna z podstaw utrzymania to to są uprawy papai w pewnym momencie zostały one zaatakowane przez choroby wirusowe O ile jeszcze na przykład ze szkodnikami typu owadów czy chwastów można jakoś walczyć to z wirusami roślin jesteśmy wewnętrznie bezradni i pół uzyskano za pomocą inżynierii genetycznej papaje odporną na tego wirusa i tutaj też to był jeden z pierwszych przypadków Kiedy zostało to uwolnione na zasadzie niekomercyjnej dlatego że nauka Uniwersytecka Akademicka zasady jest z zasady jest niekomercyjna i tak w tym przypadku to zadziałało obecnie myśli się o tym na przykład w odniesieniu do bananów banany też grozi choroba wyniszczająca plantację To jest jeszcze taki problem że ta roślina jako roślina Uprawna ma niesłychanie małą różnorodność genetyczna Dlaczego Kiedy jemy banany czego tego nie jemy czego tam nie ma w tym owocu nie ma pestek prawda No właśnie to też jest jedno zastrzeżeń do GMO bo są rośliny modyfikowane genetycznie które nie mają w ogóle nasion ale to jeśli nie mające nasion te bezpestkowe odmiany można kupić w tej chwili w każdym sklepie nie jest to GMO w rozumieniu inżynierii genetycznej są one są uzyskane metodami bardziej tradycyjnymi metodami z innymi metodami tak na przykład jest z bananem odzew to byłby bardzo trudno jadalnych pestki są bardzo twarde zęby można sobie na nich połamać ale przez to Rozmnażać się może wyłącznie wegetatywnie prawda Takie odnogi rozmnóżki to też są zastrzeżenia bo to też producent może wtedy narzucać prawda i sprzedawać te nasiona tylko a nie możemy ale to wcale to samo właśnie dotyczy odmian uzyskanych metodami tradycyjnymi choćby właśnie wszystkich bananów a które które są rozmnażane w ten sposób zresztą nasiona kupuje się otwiera silniczek w rolnictwie wszędzie łącznie z Polską gdzie mamy zakaz swój upraw GMO To jest tylko kwestia której firmy ale może i nawet niekoniecznie bo często te same firmy mają w swoim portfelu zarówno odmiany produkowane metodami inżynierii genetycznej czy i tak zwane GMO jakie odmiany mające certyfikaty ekologiczności i naturalności więc to to nie jest tak to jest właśnie podstawowy problem związany z tą dyskusję bo kłuje mu że mówimy tak naprawdę nie o konkretnym produkcie tylko o metodzie A nie można oceniać w racjonalny sposób metody tą metodą można uzyskać coś co będzie pożyteczne albo coś co będzie szkodliwe można uzyskać coś co będzie zagrożenie dla środowiska można uzyskać coś co zmniejszy obciążenia dla środowiska można uzyskać coś co zwiększy nasze uzależnienie od tej czy innej firmy a można uzyskać coś co dzięki odpal temu dostępowi wręcz przeciwnie należy jak najbardziej dyskutować o konkretnym produkcie natomiast bardzo trudno jest zrozumieć ich czuć się myślenie osób które posługują się prostym hasłem nie dla GMO bo to od slime tak ale to oznacza nie dla metody a na przykład Co wspólnego ma ten niekomercyjny bakłażan uprawiany w Bangladeszu odporny na owady komercyjną są odporne na glifosat produkowaną przez firmę Monsanto tam nie ma praktycznie żadnych punktów wspólnych poza dosyć sztucznie wyodrębniono wyodrębniono metodą Więc to jest problem bo jak najbardziej uważam że każdy produkt sprowadzony Niezależnie od tego jaką metodą został utrzymany powinien zostać przebadany pod kątem tego Jak wpływa na zdrowie Jak wpływa na środowisko i jak odbija się na stosunkach ekonomicznych ale dotyczy ale nie można tutaj wyróżnić metody jako takiej to tak jakby mówić że ponieważ są wirusy komputerowe to należy zakazać programowania komputerów jako takiego czy też że ponieważ mamy bardzo poważne wątpliwości co do etyki postępowania tych wielkich kotów takich jak Google Facebook Apple czy Microsoft To w takim razie być może po liśmy zakazać informatyki i komputerów jako takich No komunikator Tak oczywiście patrzeć należy starać się wpływać na politykę choćby odpowiednio głosują w wyborach chodzić na nie w ten sposób żeby głosować na ludzi którzy będą przynajmniej próbowali jakoś to to kontrolować ale nikt rozsądny niby nie będzie to mówił o zakazie technologii Natomiast w przypadku g motel o takim zakazie się mówi głównie dlatego że my Polska jest krajem wolnym od GMO taczanowie prawda i stara się o to że tak i poradzi sobie z tym oczywiście Być może jest to Zresztą bardzo prawdopodobne gdyby opuściła uprawy GMO to być może sytuacja ekonomiczna niektórych rolników by się poprawiła bo byli tacy którzy już w czasach kiedy to było troszeczkę rozluźnione te kukurydzę zmodyfikowaną uprawiali byli z tego bardzo bardzo zadowoleni być może na przykład moglibyśmy mieć ziemniaki odpowiedniejsze na suszę to była taka odmiana opracowana zresztą w Polsce między innymi przez badaczy z Instytutu biochemii i biofizyki pan moglibyśmy mieć wiele rzeczy mogliśmy mieć len z którego opatrunki pomagają zwalczać to trudno gojące się infekcje rany na przykład przy oparzeniach to był bardzo obiecujące efekt działań zespołu badaczy z Wrocławia którego wprowadzenie zostało zablokowane właśnie przez ten całkowity sprzeciw wobec technologii mogliśmy mieć wiele rzeczy ale to nie jest dla nas sprawa życia i śmierci Natomiast w przypadku tych rolników z Bangladeszu chyba mu na przykład dotkniętych Suszą krajów afrykańskich to już może być troszkę to już może być troszkę inne sobie możemy być natomiast nie wszyscy mogą tutaj też Chciałem zwrócić uwagę na jeden aspekt tego sprzeciwowy z GMO To jest coś co moi koledzy zajmujący się antropologia kulturowa nazywają podejściem Neo kolonialnym że ten ci aktywiści to są głównie w syn bogatych z tych krajów globalnej północy Stanów zjednoczonych Niemiec Francji i tak dalej którzy próbują dyktować mieszkańcom Filipin Indii i Pakistanu co mają uprawiać A czego dlaczego nie mają uprawiać tutaj problemy etyczne z tym związane są są naprawdę bardzo bardzo poważne ale też nie chciałbym żeby zabrzmiało to tak bardzo konfrontacyjne Dlatego że ja w ogóle z całą tą dyskusję o GMO mam jeden wielki problem który jest związany z tym że stoję stajemy tutaj po dwóch stronach z ludźmi z którymi Powinniśmy być po tej samej stronie dlatego że to nie jest przypadek działalność stricte i typowo anty naukowej negując A naukę jako tako z jakim mamy do czynienia w przypadku nie wiem zwolenników płaskiej ziemi czy antyszczepionkowców to mamy ludzi którzy na sercu leży dobro ziemi dobro planety dobro środowiska dobrą jak Największej grupy ludzi i to są zasadniczo cele zbieżne z celami ogromnej większości naukowców też nie są to ludzie którzy neguję naukę jako tako dlatego że powołują się na konsensus Naukowy w przypadku na przykład dyskusji o zagrożeniu związanym zmianami klimatu czy też na przykład kiedy mówią o tym z czym się ze mną oczywiście całkowicie zgadzam że nie jest dobrym pomysłem wycinanie Puszczy Białowieskiej błędu na koniki więc to widać że w ten konsensus naukowców jest cenne a tymczasem wśród specjalistów w dziedzinie biotechnologii konsensus co do tego że rośliny modyfikowane metodami inżynierii genetycznej tak zwane GMO nie stanowią większego zagrożenia niż te uzyskane tradycyjnymi metodami jest tak samo silny jak w przypadku kwestii tego za zmiany klimatu odpowiada człowiek i że jest to bardzo poważny problem i w jednym i w drugim przypadku znajdzie się ten jeden 2% tych którzy będą uporczywie Tefal i przy przeciwnym stanowisku ale powiedzmy siła konsensusu jest w obu przypadkach podobna I dlatego ja cały czas chce dyskutować bo my nie powinniśmy być tutaj po przeciwnych stronach naukowcy i działacze prośrodowiskowy powinni stać po tej samej stronie bo nasze cele są te same i Różnimy się co do pewnych rozwiązań Różnimy się co do rozwiązań takich jak inżynieria genetyczna Często też takich jak inżynieria jądrowa jako sposób energetyka jądrowa jako sposób dekarbonizacji Energetyki i tak dalej ale nasze cele zasadniczo są takie same i musimy Musimy się jakoś dogadać bo zbyt dużo jest tutaj zbyt duże stawka No dobrze ale powrócę do jednego wątku który Pan poruszył czyli tych białek modyfikowanych w roślinach które są trujące dla owada który je po że tak tak no ale tą roślinę potem człowiek też spożywa inne zwierzęta tak bo tak jeszcze nie wspomnieliśmy o tym że na przykład nie jest GMO w przypadku na Czy mleko od krowy która je zmodyfikowaną Żywność czyli z GMO nie jest zmodyfikowaną żywnością No i to znaczy tak nie ma żadnych śladów modyfikacji dlatego że oczywiście DNA który trafia do przewodu pokarmowego jest nim jest w nim trawiony natomiast oczywiście na półkach sklepowych spotkamy jajka wolne od GMO mleko wolne od GMO wolne od GMO i tak dalej to jest działalność ołówek wolna od GMO prawda to jest tak to jest To jest zupełnie inna sprawa to jest działalność czysto marketingowa wiadomo że prawda reklamy i prawda to są dwie zupełnie różne rzeczy i tutaj mamy do czynienia z tą czystą jak oceniać bo tak jak pan mówił ten komunikat na początku który poszedł do ludzi nie był dobrze sformułowane prawda I przede wszystkim to jest także na strachu jest bardzo łatwo grać na lek jest bardzo łatwo wzbudzić a niesłychanie trudno wygasić to obserwujemy w bardzo wielu dziedzinach politycy by potrafią to wykorzystywać w sposób bardzo cyniczny choćby lęk przed uchodźcami z dalekich krajów które w tej chwili jest powszechna ja kilka lat jeszcze temu był sprawą absolutnie mniejszością został rozpędzony teraz jest praktycznie jej nie do wyhamowania to samo dotyczy taki Milenka mi jak te które są związane z właśnie z inżynieria genetyczna z energetyką jądrową i i i wieloma innymi to już jest kwestia pytania bardziej może do psychologów jak to jest że ten to straszenie jest jest właśnie tak skuteczny tutaj jest jeszcze odwoływanie się właśnie do czystości do naturalności ale to jest też ciekawe to jest fascynujący temat powiedz mi dla socjologów nic dla biologów właśnie tego jak odbiły nauki się zmienia biłem już o tych grejpfrutach które zostały wyhodowane Dzięki mutagenne się za pomocą promieniowania jeszcze w latach 70 Kiedy były sprzedawane w sklepach to była na nich wielka etykietka mówiąca że właśnie to są rośliny owoce atomowe uzyskanej Dzięki promieniowaniem w związku z tym super nowoczesne w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych działały stowarzyszenia Ogrodników atomowych którzy kupowali napromieniowane nasiona wysiewa nie jest swoich obróbka i patrzyli co ciekawego z nich wyrośnie w tej chwili te same owoce Dokładnie ta sama odmiana są sprzedawane z etykietami naturalny ekologiczny bez chemii co jest kompletnie absurdalne bo cały św  i tak to żuję pewną pewną przemianę w społecznym podejściu do nauki i to jest coś z czym my musimy się mierzyć i my mówię tutaj o sobie jako biologu nie mamy do tego narzędzi bo nas tego nie uczą No więc to właśnie znowu jest pole do działań interdyscyplinarnych do porozumienia z ludźmi którzy znają się na badaniu ludzkiej psychiki na badaniu reakcji społeczeństw na badaniu Komunikacji w społeczeństwie musisz tak tak tak tak to musi zaistnieć bo to to jest wiele rzeczy poziom niewiedzy jest ogromny i ten poziom niewiedzy często jest bardzo źle przedstawiany w stronę Pro naukową dlatego że przedstawiony jest w formie żartu Patrzcie jacy to ludzie są głupi to jest najgorsza rzecz jaką można zrobić bo to oznacza tylko jedno że nasz system edukacji jeżeli chodzi o nauki przyrodnicze jest kompletnie niewydolnej kompletnie zawozić A jak to A jakie są tego objawy były takie badania prowadzone w Europie przez agencję badanie eurostat które miały właśnie badać rozumienie pewnych problemów związanych z nauką i ponad 50% ankietowanych jest przekonanych że tylko pomidory GMO zawierają geny at naturalne żadnych genów sobie nie mają w związku z tym Oczywiście my wiemy że wszystko co żyje zawiera w sobie geny i wszystko co jemy zawiera zawiera w sobie geny podobne badanie Przeprowadzono w Stanach Zjednoczonych nie w tej chwili trwa wielka dyskusja wokół obowiązków znakowania żywności zawierającej produkty GMO i w takich badaniach wyszło że 80% respondentów życzy sobie aby obowiązkowo oznakować produkty zawierające DNA żywność zawierająca DNA Oczywiście każda ją zawiera która pochodzi z jakiegokolwiek materiału biologicznego z takim razie jeżeli to się sprzeda to będziemy znakować bo tak to tak to niestety działa ale to przede wszystkim pokazuje jak bardzo zawozi na system edukacji jak znowu akurat jesteśmy w czasie gorących dyskusji nad temat szkoły tego jaka powinna być jaka nie powinna być i to też powinien być Przyczynek Przyczynek Do zastanowienia się czy my rzeczywiście we właściwy sposób taką podstawową wiedzę naukową przekazujemy rzeczy ze szkoły tak nie wychodzi w internecie dużo ciekawych materiałów można się naprawdę dużo nauczyć oglądając bardzo ciekawe filmiki w internecie Ja nie mówię o tych gorszych prawda ale są naprawdę bardzo dobre materiały dostępne powszechnie sądzi i tym to co powinniśmy umieć umiejętność którą powinniśmy ze szkoły wynieść to jest umiejętność odróżniania tych dobrych od tych gorszych dlatego że we współczesnym świecie współczesnym krajobrazie Unikat II każdy może być nadawcą sygnału związku z tym odróżnienie sygnału wiarygodnego od niej wiarygodnego staje się trudną sztuką niektórzy z nas zdobywają ją z doświadczeniem niektórzy wspomagają się swoją wiedzą ale to jest właśnie to czego między innymi powinniśmy uczyć gdzie tego ty gdzie tego typu rzeczy szukać Jak nie dać się złapać na coraz popularniejsze i coraz chwytliwe teorie spiskowe Jak nie dać się oszukać przemysłowi reklamowe mu właśnie tego się daje wodę albo sól kuchenną wolną wolną od GMO Czyli byśmy się nauczyć myśleć tak ale to nie jest takie łatwe panie profesorze ale właśnie myśląc trochę ja wrócę ciągle do tego do tego momentu o którym pan mówił że w roślinach jest modyfikowane białko które jest trujące dla tego robaczka który tam ugryzie to to to zakazana jabłuszko prawda i on wtedy No ma problemy Nie rozumiem że potem człowiek Kto zjada inne zwierzęta to zjadają się nie dzieje i właśnie Niektórzy mówią że no może nic się nie dzieje na razie ale te te toksyczne białka odkładają się w takim organizmie to znaczy tak Nie wiem czy to jest prawda to proszę mi powiedzieć bo po pierwsze białka spożywane nie odkładają się w organizmie są trawione co nie jest wprawiony jest wydalane inne substancją substancje które mogą się odkładać odkładać się mogą na przykład zanieczyszczenia takie jak metale ciężkie jak ten ale ale akurat nie nie substancje białkowe toksyczność zawsze jest względna jest bardzo wiele związków które są toksyczne tylko dla pewnych grup akurat różnice w fizjologii pomiędzy owadami a kręgowcami są na tyle duże że to akurat zupełnie nie ma się czego nie ma się czego obawiać i znowu Kwestia czy kiedyś to są odmiany które są w użyciu od dwudziestu kilku lat więc to już minęło praktycznie całe pokolenie to do czego pan tutaj dąży to jest tak zwana zasada przezorności bądź zasada ostrożności że przed wprowadzeniem nowej technologii należy upewnić się a ona szkodliwych działanie oczywiście z punktu widzenia takiego czysto metodologicznego to jest niemożliwe bo nie da się udowodnić nieistnienia natomiast rozumiane jest to jako dołożenia wszelkich należy tych starań Ale to samo dotyczy też odmian uzyskiwanych konwencjonalnie na przykład przez krzyżówki zjadając po raz pierwszy jakiś egzotyczny owoc też nie wiemy czy nie zawierają czegoś na nas akurat my jesteśmy uczuleni prawda nie ma działalności Która jest całkowicie pozbawiona ryzyka kasę zadać pytanie czy akurat w przypadku tych technologii to jest i co jest większe niż w przypadku wszystkich innych i to na to jest naprawdę bardzo dużo badań to już nie są badania pojedyncze to są tak z metaanalizy gdzie zbiera się wyniki opublikowane w tysiącach ale tylko w badawczych i je wszystkie poddaje się obróbce statystycznej i wyniki takich metaanaliz przeprowadzonych przez wiele zespołów badawczych w tym przez zespoły na przykład na zamówienie Komisji Europejskiej czy na zamówienie światowej organizacji zdrowia i bardzo wielu innych bardzo jasno wykazują że tutaj tego zagrożenia zdrowotnego większego niż w przypadku konwencjonalnych odmian nie ma oczywiście nikt rozsądny nie powie że ta żywności jest zawsze nieszkodliwa pochodnej żywności Nie można tego powiedzieć znowu Polska jest krajem wolnym od No ale każdy sklep spożywczy za rogiem jest pełen produktów które nieodpowiednio zastosowane mogą bardzo zaszkodzić naszym organizmom prawda i odpowiednio skomponuje my z nich dietę To samo dotyczy też tego tutaj nie ma w tych roślinach nic szczególnego pod tym względem w stosunku do innych korzyści i zagrożenia są co najmniej takie same jak w przypadku tych konwencjonalnych a niekiedy te modyfikowane mogą być zdrowsze na paliwo i tak zwanej chemii tak zwanych tak zwanej tak ale ale też inne tak ale ale też są inne możliwości na przykład wiemy że nie należy zbyt dużo jeść tych chipsów frytek i tak dalej mocno smażonych produktów z ziemniaków bo wtedy w tych takich pięknych chrupki warstwach tworzy się związek zwany akryloamidu który może być w większych dawkach toksyczne on właśnie to właśnie może się akumulowanie oczywiście należałoby tego jeść jakieś kilogramy żeby to znacząco zaszkodziło Ale ten efekt jest i są już modyfikowane genetycznie ziemniaki które przy smażeniu produkującego akryloamidu znacznie mniej przez jedną na dobrą zmianę Nie nie nie w Polsce i chyba jeszcze nie są powszechnie w obiegu komercyjnym ale ale opracowane jak najbardziej zostały więc tutaj tutaj możliwości jest naprawdę bardzo wiele co nie znaczy że być może nie dałoby się uzyskać jakiejś odmiany która byłaby bardziej szkodliwa Czy naprawdę toksyczna dla człowieka na tak znowu musimy dyskutować o konkretnym produkcie a nie o narzędziu jako takim prawda bo nożna sama może być użyte w różnym celom tak wytopu metali prawda To była podstawa cywilizacji przez tysiąclecia Ale co by powiedzieli na to ci wszyscy po przebijanie mieczami czy nogami przez sen przez całą historię każde narzędzie może być zastosowane No dokładnie przeciwne No ale panie profesorze Troja odwrócę tej chwili sytuację Czy moje pytania bo do tej pory troszeczkę atakował mg bo próbowałem troszeczkę jak gdyby No pójść śladem tych zastrzeżeń tak drugiej strony skoro Polska jest wolna od GMO to czy czy możemy kupić w Polsce w ogóle jakąś Żywność GMO prawdę mówiąc nie wiem nie Żywność GMO jako tako raczej nie natomiast oczywiście paszę wykorzystywane na przykład w przemyśle drobiarskim jak najbardziej są to importowane pasze oparte na roślinach modyfikowanych genetycznie produkować nie możemy chyba nie może my nie możemy uprawiać nie możemy produkować Natomiast w paszach były byłby zakazywanie Atego ale akurat tutaj zadziałał pragmatyzm że to po prostu już zbyt zachwiało Bytom gałęzią gospodarki która jest bardzo i istotna No zupełnie odrębna kwestia która byłaby tematem na w pełni odrębną audycję to jest to czy na przykład głównie dla dobra środowiska tomata masowa produkcja mięsa nie powinna być w jakiś sposób ograniczone ale to jest raczej powinna ale to jest zupełnie to jest zupełnie zupełnie inny temat tak masz natomiast tak bezpośrednio produktów inżynierii genetycznej to raczej nie kupimy Natomiast jeżeli chodzi o właśnie pasze jeżeli chodzi o jakieś wysoko przetworzone mallory No to to być może to być może tak I naprawdę nie ma się tutaj czego bać należy dyskutować o tym jak wygląda ekonomia w rolnictwie Jak wygląda udział w nim takich czy nie innych korporacji ale jeżeli chodzi Oleńki dotyczące naszego zdrowia to bardziej należy się zastanawiać nad tym jak jeść zdrowo jak zdrowo komponować dietę z dostępnych nam produktów mniej przejmując się tym czy ten czy ten produkt ma zmieniony 1gen czy nie No dobrze ale tak W takim razie no nie możemy chorować masona czy rozsiewać masowo takich powiedzmy nasion Tak wiem o tym No właśnie ale czy możemy w takim razie czy Kowalski sobie w swoim ogródku może zaś Jakie jest to też jest tak zwane użycie otwartej wprowadzenie do środowiska nawet badaczy w laboratoriach gdzie przede wszystkim o tym nie powiedzieliśmy ale to o tym powiedzieć Modyfikacje genetyczne są przede wszystkim narzędziem badawczym dlatego że genetyka działa także zmieniamy jakiś gen i patrzymy co się stanie i na tej podstawie dowiadujemy się do czego ten gen służy cały postęp biologii w ostatnich 30 40 latach jest możliwy dzięki technikom manipulacji genetycznej No i co Nie możecie teraz w Bad możemy ale biurokracja z tym związana jest dosyć uciążliwa trzeba spełniać odpowiednie warunki być zarejestrowanym zakładem inżynierii genetycznej przechodzić liczne kontrolę Czego efektem ubocznym jest to że na przykład takich prostych doświadczeń i inżynieria genetyczną nie można obecnie przeprowadzać w szkołach czy na Festiwalu nauki na pokazach różnego rodzaju i tak dalej bo musi to być w odpowiednie certyfikowany laboratorium i tutaj te przepisy są naprawdę porównując to ze znanymi mi laboratoriami europejskimi bardzo bardzo ostre tutaj zresztą pani za granicę możemy wyjechać za Wschodnią granicę czy za zachodnia żeby to już robić Ale co w ogródku tak to nie wiem prawdę mówiąc nie znam przepisów WE WE włóknach nie jest chyba w Unii Europejskiej Est w Unii Nie wiem jak tam jak tam wygląda sytuacja jeżeli chodzi o uprawy GMO to w Unii Europejskiej i takim krajem w którym są one stosunkowo powszechne jest Hiszpania tam to głównie kukurydzy dotyczy też trochę Rumunia ale ale w Hiszpanii jest tego dużo tutaj Kowalski we własnym ogródku to jest znowu Ciekawa historia bo mówiliśmy o tym że te techniki robią się Coraz tańsze i coś co kiedyś było prawda dostępne dla laboratoriów w wielkich instytutach w tej chwili ludzie już zaczynają o tym myśleć czy by nie podłubać we własnym garażu tak jak to się stało na przykład z elektroniką prawda z mikroprocesora mi kiedyś mikroprocesor to był cud techniki w największych laboratoriach teraz kosztuje dolar za sztukę fotowoltaika praca masa i pojawił się zwany biohaker stwem czyli ludzie którzy próbują tak jak właśnie hakerzy kombinują z oprogramowaniem z komputerami Oni próbują kombinować z biologią drukują sprzęt laboratoryjny na drukarkach 3D albo kupują na eBayu sprzedawane używane przez laboratoria i różnego rodzaju manipulacje próbują robić w Polsce byłoby to od razu mówię całkowicie nie nielegalne czy egzekwowane to nie wiem wątpię ale ale niezgodne z prawem ale na przykład w Stanach Zjednoczonych tego typu tego typu byłby istnieją w tym ja tutaj nie mówię o próbach stosowania tego na ludziach jabłka w takich którzy próbują jakieś preparaty wstrzykiwać żeby się ulepszyć i tak dalej to jest jak na razie przynajmniej kompletnie pozbawione podstaw merytorycznych natomiast dla takiej radości eksperymentowania tak jak właśnie niejeden majsterkowicz cieszy się wesele podłączył prawda do układu scalonego diodę im umył gra to tak samo można na przykład nie wiem robić nie szkodliwą bakterie która świeci w ultrafiolecie albo inne tego typu rzeczy albo może jakieś rośliny o niespotykanych do tej pory ja właśnie panie profesorze bardzo dziękuję za tą wizytę Mam nadzieję że rozwija liśmy kilka Mitów na temat GMO i że nauka będzie miał łatwiejszy dostęp i łatwiej będzie z tą biurokracją tego pełno życzysz też A ja z kolei mam taką nadzieję że i to kieruje głównie do tych którzy są z wtykami wobec GMO przekonywać przekonanych nie ma co że może warto pomyśleć że może warto rozmawiać bardzo nie chciałbym aby strona Naukowa brzmiała tutaj arogancko na zasadzie że my wiemy lepiej A wy jesteście niewykształceni więc się cię cicho o wielu tych rękach warto rozmawiać ale w nauce jedna rzecz jest podstawowa nauka nie znosi dogmatu jeżeli przyjmiemy jako wręczyli giną zasadę że nie dotykamy Nie no to się nie dogadamy ale jeżeli się zastanowimy co mogę zrobić żeby ta technologia lepiej służyła nam lepiej służyła środowisku lepiej służyła ludziom to mam nadzieję że jakoś się porozumiemy dziękuję bardzo dziękuję

Audycja udostępniana jest na licencji CC-BY, w ramach nieodpłatnej działalności statutowej fundacji „Otwórz się”.

Każdy słuchacz może stać się mecenasem audycji deklarując comiesięczne wpłaty na stronie patronite.pl/boryskozielski.

Zapraszam do kontaktu poprzez fanpage na facebook oraz e-mail boryskozielski@gmail.com. Żaden list nie pozostaje bez odpowiedzi.

Jeśli znasz kogoś kto interesuje się nauką tak jak Ty po prostu powiedz mu o tym podkaście i pokaż jak słuchać. Niech nas będzie więcej 🙂

Published